Językoznawcze badania nad przekładem
Prowadzący: dr Łukasz Wiraszka
Seminarium poświęcone badaniom nad przekładem z zastosowaniem metodologii językoznawczych, ukierunkowane przede wszystkim na prowadzenie prac magisterskich obejmujących porównawczą analizę rozmaitych zjawisk semantycznych w oryginale i jego tłumaczeniu. Tematem przewodnim będą zakodowane w tekście subiektywne aspekty znaczenia oraz znaczeniotwórczy charakter gramatyki, zwłaszcza w ujęciu kognitywnym (konstrukcja sceny/obrazowanie), jednak realizowane przez uczestników seminarium projekty badawcze nie muszą bazować na wykorzystaniu aparatu pojęciowego językoznawstwa kognitywnego.
Treści omawiane na zajęciach obejmują m.in.:
- właściwe (tzn. przyjazne dla autora i czytelnika oraz nastawione na bezstresowe osiągnięcie sukcesu) podejście do pisania pracy magisterskiej;
- etapy i elementy procesu badawczego w językoznawczych studiach nad przekładem;
- typy badań przekładoznawczych;
- obszary badań przekładoznawczych prowadzonych z perspektywy językoznawczej;
- możliwe problemy badawcze i hipotezy;
- sposoby pozyskiwania materiału do analizy;
- przykłady językoznawczych badań nad przekładem;
- zasady pisania i edycji pracy magisterskiej;
- styl akademicki w anglojęzycznych i polskojęzycznych pracach dyplomowych.
Typowa praca magisterska: porównanie (niepoetyckiego!) tekstu źródłowego (np. filmu, tekstu specjalistycznego, powieści, gry komputerowej czy przekazu reklamowego) z jego przekładem pod kątem realizacji określonych elementów funkcji lub znaczenia. Przykładowe problemy badawcze: punkt widzenia, metafora, elementy kulturowe, gra słowna, humor, nazwy własne, neologizmy, wulgaryzmy, slang, terminologia, ikoniczność.
Funkcjonalizm w przekładzie
Prowadząca: dr Monika Zabrocka-Śliwka
Celem proponowanego seminarium magisterskiego jest zapoznanie studentów z metodologią badań przekładowych oraz literaturą z zakresu tematyki seminarium.
Jego uczestnicy zdobywają wiedzę i umiejętności w zakresie sporządzania prac pisemnych, wyszukiwania literatury przedmiotu oraz cytowania źródeł.
Dokonują również wyboru tematu rozprawy magisterskiej oraz jej formatu (m.in.: własne tłumaczenie z komentarzem analitycznym, przekładoznawcza analiza porównawcza oraz praca analityczno-opisowa).
W czasie zajęć omawiane będą różnorodne teksty, począwszy od literackich, poprzez użytkowe, aż po złożone komunikaty audiowizualne, jak np. film. Pełną dowolność uczestnicy seminarium będą mieli w kwestii wyboru rodzaju materiału badawczego wykorzystywanego do przygotowania rozprawy magisterskiej, przyjęty jednak zostanie wspólny mianownik dla wszystkich opracowywanych korpusów, którym będzie przekład w ujęciu funkcjonalnym.
Seminarium trwa cztery semestry, a warunki zaliczenia każdego z nich zostaną szczegółowo omówione na pierwszym spotkaniu. Podstawowym wymogiem pozostaje systematyczne uczestnictwo w zajęciach oraz krytyczna lektura wybranych tekstów z zakresu przekładu.
Seminarium magisterskie
Prowadzący: dr hab. Aleksander Gomola, prof. UJ
Celem seminarium magisterskiego jest przygotowanie jego uczestników do napisania pracy magisterskiej. Obszar badawczy seminarium to translatoryka i językoznawstwo kognitywne, ze szczególnym uwzględnieniem językoznawczo-kognitywnych metod badania przekładu.
W pierwszym roku seminarium skoncentrujemy się na metodologii pracy naukowej oraz umiejętności i wiedzy niezbędnych do napisania pracy magisterskiej. Omówimy między innymi takie zagadnienia jak wybór obszaru badawczego, wybór i przygotowanie materiału do badania, tworzenie bibliografii wraz z wykorzystaniem odpowiedniego programowania (Mendeley). Szczególną uwagę poświęcimy metodologii językoznawstwa kognitywnego w badaniach nad przekładem.
W trakcie drugiego roku seminarium uczestnicy będą przedstawiać systematycznie promotorowi kolejne części pisanej przez siebie pracy magisterskiej.
Prace magisterskie można pisać w języku polskim, angielskim i niemieckim.
Tytuły niektórych prac z ubiegłych lat seminarium:
A Cognitive Linguistic Analysis of the Conceptualizations of Time, Life, and Love in Andrew Marvell's To His Coy Mistress and its Polish translations.
Imagism of Ezra Pound in Polish translations by Leszek Engelking and Jerzy Niemojowski – a cognitive linguistics analysis.
Analysis of speech styles in the English translation of the Japanese novel Konbini ningen (Convenience Store Woman).
Nieprzekładalność kulturowa na przykładzie powieści Władimira Sorokina Dzień oprycznika
Translation Challenges in Sławomir Mrożek’s Małe Prozy.
Analiza amalgamatów pojęciowych w bajkach terapeutycznych.
Analysis of Polish and Italian translations of a unique language created by Anthony Burgess for his novel – A Clockwork Orange.
The third language in translation on the example of Pnin by Vladimir Nabokov and its Polish translation by Anna Kołyszko.
Conceptual metaphors in Martin Luther King’s speech „I have a dream” and their equivalents in the Polish and German translation of the speech.
Cognitive Linguistics and Non-literal Voice-over Translation: Analysis of Two Translations of The Prestige (2006) with Regard to Cognitive Film Theory, Prototype Theory and Figure/Ground Organisation.
Trudności w tłumaczeniu tekstów specjalistycznych na przykładzie opisów ekspozycji w Muzeum Rzemiosła w Krośnie.
Porównanie tłumaczenia neologizmów w angielskim i hiszpańskim przekładzie Dzienników gwiazdowych Stanisława Lema.
The Difficulties in Translating Cultural and Humorous Elements in Blackadder.
Przekład Winter Tales Michaela D. O’Briena – baśniowość w perspektywie kognitywistycznej.
Cyberpunk w przekładzie. Neologizmy w polskim tłumaczeniu powieści Williama Gibsona pt. Neuromancer.
Językowe konceptualizacje świata wiedźmina. Analiza kontrastywna Ostatniego życzenia A. Sapkowskiego.
The theory of conceptual blending as a way of understanding internet memes.
Analiza porównawcza przekładów powieści The Great Gatsby Francisa Scotta Fitzgeralda przy użyciu wybranych narzędzi językoznawstwa kognitywnego
Wybrana literatura:
Hejwowski, K. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, PWN 2007.
Kozak J. Przekład literacki jako metafora, PWN 2009.
Piotrowska M., J. Dybiec-Gajer, Verba volant, scripta manent. How to write an M.A. thesis in Translation Studies, Universitas 2012.
Harrison, C, L Nuttall, P. Stockwell, and W. Yuan. Cognitive Grammar in Literature. Linguistic Approaches to Literature. John Benjamins Publishing Company, 2014.
Gavins J. and G Steen (eds.) Cognitive Poetics in Practice, Routledge, 2003.
Stockwell P. Cognitive Poetics, London and New York: Routledge, 2002.
Tabakowska, E. Cognitive Linguistics and Poetics of Translation, Gunter Narr Verlag 1993.
Socjologia przekładu. Profile współczesnych tłumaczy (Sociology of Translation. Contemporary Translator Profiles)
Prowadząca: dr hab. Maria Piotrowska, prof. UJ
Seminarium prowadzone będzie głównie w języku angielskim. Prace mgr można pisać po angielsku i po polsku.
Seminarium stawia istotne pytania dotyczące profilowania tłumaczenia i ról zawodowych, jakie obecnie pełnią tłumacze w różnych środowiskach. Socjologiczne uwarunkowania przekładu stanowią główny temat seminarium, a badania przekładoznawcze, które będą przygotowywać do napisania pracy magisterskiej, dotyczą współczesnych kontekstów, w których wykonywana jest praca tłumacza zawodowego, pośrednika językowego czy mediatora kulturowego. Prace mgr dotyczące socjologii przekładu mają charakter empiryczny lub krytyczno-opisowy i wykorzystują metody etnograficzne, takie jak studium przypadku, ankieta, wywiad i obserwacja. Na zajęciach seminaryjnych zastanowimy się między innymi nad tym, jak kształtują się różne profile tłumaczy i czy są one skorelowane z tradycyjnym rozumieniem tłumacza-humanisty-filologa.