ZAPRASZAMY

na pokaz najnowszych filmów z cyklu

„Wy-Tłumaczenia" Sławomira Paszkieta

(portret Karola Lesmana,

tegorocznego laureata nagrody Transatlantyk

oraz Andersa Bodegårda, wybitnego tłumacza i popularyzatora literatury polskiej na język szwedzki).

16.11.2013 godz. 16.00

Uniwersytet Jagielloński, Aula Mała, parter Auditorium Maximum, ul. Krupnicza 33
 

Wstęp wolny.

Organizator: Katedra UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową

Zdjęcia tutaj!

Wytłumaczenia – po długich rozmyślaniach, jak jednym słowem nazwać projekt prezentujący sylwetki wybitnych polskich tłumaczy literackich i ich pracę, zdecydowaliśmy się na wykorzystanie istniejącego już hasła, którego pomysłodawcą jest prof. Edward Balcerzan, który w książce Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440 – 2005. Antologia mianem w y – t ł u m a c z e n i a określa:

 wypowiedzi tłumaczy o tłumaczeniu […]", które powstają „po to właśnie, żeby czytelnikom pism przekładanych z języków obcych przywracać pamięć   o istnieniu medium przekładowcy. Siłą faktu, iż nadawcą jest tłumacz, a więc sprawca innej,  d r u g i ej   e g z y s t e n c j i   t e k s t u, wypowiedzi te skutecznie o d p o m i n a j ą   o b c o j ę z y c z n y   r o d o w ó d   u t w o r u, dążąc do ustabilizowania norm odbioru literatury tłumaczonej jako literatury tłumaczonej. […] Są wołaniem sztuki zagrożonej  u n i e o b e c n i e n i e m w świadomości ogółu odbiorców. Krzykiem >>ja także istnieję!<<.

Chyba lepiej nie da się streścić zamysłu, który przyświecał nam podczas realizacji „Wytłumaczeń", a było nim wydobycie z cienia tłumacza i pokazanie jak ważną rolę odgrywa on w procesie przyswajania czytelnikowi polskiemu literatury obcej. Być może po raz pierwszy w formie filmowej pokazana została druga strona medalu, ta odnosząca się do sytuacji prawnej, społecznej i finansowej. Szczególnie ten ostatni aspekt jest tematem tabu wynikającym zapewne z niedzisiejszej skromności, a może mitu artysty, który powinien żyć powietrzem. Jedno jest pewne, przedstawione w „Wytłumaczeniach" postaci nie krzyczą „ja także istnieję", opowiadają za to jak pasjonująca jest ich praca, ile daje im satysfakcji. Mówią o tym, że proces tłumaczenia zależy nie tylko od samego tłumacza, ale również od dobrej współpracy z redaktorem i wydawcą, jak również           z mężem czy żoną.

Dla kogo są owe „Wytłumaczenia"? Wydaje się nam, że dla wszystkich którzy kochają czytać i mają świadomość tego, że William Szekspir nie pisał po polsku. Dla tych, którzy chcą poznać autorów przekładu, czyli tych którzy Szekspirowi i wielu innym obcym pisarzom dali przemówić po polsku.

Mamy nadzieję, że to jeszcze nie koniec naszego projektu i że jeszcze uda się nam kontynuować „Wytłumaczenia", choćby dla własnej satysfakcji obcowania z ludźmi, którzy są mistrzami w swoim fachu, kochają literaturę i potrafią wspaniale o niej opowiadać.

Anders Bodegård jest szwedzkim tłumaczem literatury polskiej i francuskiej. W jego dorobku znajdują się przekłady polskiej poezji m.in. Zagajewskiego, Szymborskiej i Lipskiej oraz prozy i dramatu m.in. Helle, Michnika i Gombrowicza („Dziennik", „Trans-Atlantyk", „Iwona księżniczka Burgunda", „Ślub"). Z francuskiego przekłada przede wszystkim dramat i prozę (Racine, Molière, Musset, Rouaud, Houellebecq), jego najnowszym, wybitnym tłumaczeniem jest „Madame Bovary" Flauberta. Był jednym z założycieli Studiów dla tłumaczy literatury Södertörns högskola w Sztokholmie oraz członkiem jury Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki. Zasiada w Kapitule Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej. Uwielbia tańczyć oraz śpiewać.

"Ja wolę umarłych pisarzy. Z nimi oczywiście nie ma problemu. […] Bardzo lubię ludzi, których poznałem, ale muszę powiedzieć, że nie każdy pisarz wie, co pisze, tak językowo. Może nawet większość z nich nie potrafi tegodo końca wyjaśnić."

Karol Lesman – tłumacz literatury polskiej na niderlandzki. Jest znawcą i miłośnikiem Stanisława Ignacego Witkiewicza. W holenderskiej prasie publikuje artykuły poświęcone polskim książkom.

W swoim dorobku ma ponad 50 książek, które układają się niemalże w kanon prozy polskiej. Dzięki jego pracy niderlandzkojęzyczni czytelnicy mogą poznać w swoim ojczystym języku m.in. utwory Hłaski, Huellego, Korczaka, Lipskiej, Masłowskiej, Myśliwskiego, Pankowskiego, Różewicza, Szymborskiej, Tokarczuk i Witkacego.

Od lat marzył o przetłumaczeniu "Lalki" Bolesława Prusa. Marzenie to właśnie   się spełnia: Lesman pracuje nad przekładem, a powieść niebawem ukaże się drukiem. Jego pasje to kolarstwo i szachy.

"Proszę państwa, ponieważ także w Holandii trudno się utrzymać z pracy tłumacza literatury wymyśliłem, że zostanę listonoszem. Nigdy nim nie zostałem. Ale może było coś na rzeczy z tą moją niedoszłą posadą na poczcie i nie do końca zdając sobie z tego sprawę, cały czas byłem i jestem, pod pewnym względem, listonoszem: w końcu doręczam niderlandzkim i belgijskim czytelnikom napisane, w prozie lub wierszem, osobiste przekazy moich ulubionych pisarzy, tylko zanim do skrzynki czytelnika wrzucę list, zawierający ten lub ów osobliwy przekaz, najpierw dokładnie rozklejam kopertę, nad parą z malutkiego czajniczka, wyjmuję list i świadom, że listonoszowi nie wolno tego robić, lecz mając na usprawiedliwienie, że robię to sumiennie i wiernie, najlepiej niezauważalnie przepisuję treść listu w zrozumiałym dla adresata języku, wkładam list z powrotem do koperty, zaklejam i wrzucam do skrzynki."

SCENARIUSZ I REALIZACJA

Sławomir Paszkiet

ZDJĘCIA

Magda i Tomasz Karpowicz

MONTAŻ I DŹWIĘK

Tomasz Karpowicz

W CZOŁÓWCE WYSTĄPIŁ

Miłosław Kaszuba

TŁUMACZENIE NAPISÓW

Jacques Dehue, Tomasz Gajownik, Tomas Håkanson

Elena Kurant, Anna Mrzygłodzka, Agata Sadza

LEKTOR

Krystyna Czubówna, Zbigniew Moskal

PRODUCENT

Sławomir Paszkiet

dla

INSTYTUTU KSIĄŻKI